Bertolt Brecht en het episch theater!
OPDRACHT:
Zoek een kort scenario van een kindertoneel.
Toets dit aan de methode die Bertolt Brecht hanteerde.
Herwerk, buig om en implementeer de hulplmiddelen van het episch theater.
Wie is nu Bertolt Brecht?
Eugen Berthold Friedrich (Bertolt) Brecht (Augsburg 10 februari 1898 - Berlijn 14 augustus 1956) was een Duits dichter, (toneel)schrijver, toneelregisseur en literatuurcriticus. Zijn werk was sterk politiek geëngageerd. Brecht wordt gezien als de grondlegger van het episch theater. Hij werkte veel samen met de componisten Hanns Eisler en Kurt Weill. In 1933 vluchtte Brecht uit Duitsland en kwam na omzwervingen in de
Verenigde Staten terecht. Hier zou hij later vervolgd worden wegens anti-Amerikaanse activiteiten, waarna hij vertrok naar Oost-Berlijn.
Bertolt Brecht singt sein Lied von der
Unzulänglichkeit menschlichen Strebens Kurt Weill:
Wat is het episch theater?
Episch theater is verhalend theater en wordt ook wel het theater van de vervreemding of politiek theater genoemd. De opkomst van het episch theater is gedateerd in het begin van de 20e eeuw en is sterk verbonden met de Duitse theatermaker Bertolt Brecht.
Hoe is het episch theater ontstaan?
In de jaren twintig en dertig van de 20e eeuw ontstond in Duitsland een beweging die het bestaande schouwburgtheater wilde veranderen.
In die tijd zien we in de theaters drama's, komedies en kluchten – allemaal gericht op vermaak van het publiek.
Vooral Brecht ergert zich aan deze oppervlakkige burgerlijke poppenkast.
Brecht en zijn medestanders onderkennen dat het publiek tijdens het spel meeleeft met schijnpersonages en daardoor even hun dagelijkse beslommeringen vergeet.
Dat is wel eens mooi voor even, maar doen ze een stap naar buiten dan zijn de omstandigheden waarin ze leven onveranderd.
En in die tijd zijn die omstandigheden niet zo fraai, het is crisistijd.
Brecht is ervan overtuigd dat theater meer mogelijkheden heeft dan louter vermaak.
Hij wil geen theater maken dat mensen in slaap sust, hij wil theater maken dat inzicht geeft.
Waarbij voor Brecht inzicht in de maatschappelijke en politieke situatie voorop staat.
Theater kan en moet de wereld veranderen, vindt Brecht.
Toepassen van vervreemdingstechnieken
binnen het episch theater:
Inzicht geven, niet de
emotie maar de
ratio aanspreken, is een van de belangrijkste uitgangspunten van het episch theater.
Om te bereiken dat het publiek zich niet te zeer door het verhaal laat meeslepen zet Brecht – en later andere theatermakers – zogenaamde ‘vervreemdingstechnieken’ in.
Met die technieken wordt afstand gecreëerd.
Het episch theater lijkt in niets op het echte leven, zo maakt het episch theater vaak gebruik van maskers of opvallende grimering.
Wordt er een verteller ingezet die zich als een
ceremoniemeester of conferenier tot het publiek richt en commentaar geeft op de gebeurtenissen op het toneel.
Ook de personages maken in hun spel het publiek steeds duidelijk dat er 'slechts' toneel gespeeld wordt: de spelers identificeren zich nooit volledig met hun rol en leveren soms zelfs commentaar op hun eigen rol of spel.
Er zijn vaak wisselingen van plaats en tijd, die slechts verduidelijkt worden door eenvoudige
rekwisieten zoals een naambordje en
decorwisselingen vinden voor het oog van het publiek plaats.
Nu en dan wordt het spel doorbroken voor een lied, maar niet zo als in een
musical een verstrooiend lied maar een lied dat eerder bespiegelend is of waarin commentaar geleverd wordt op de situatie op het toneel. Ook de karakters in het episch theater lijken niet op echte mensen, ze zijn meer
archetypen of stereotypen die elk één kant van een discussie of argument vertegenwoordigen.
Als een episch regisseur de scheiding tussen goed en kwaad ter discussie wil stellen, dan zien we aan de ene kant een stereotiepe boef en aan de andere kant een bijna heilige goedzak.
Alle eigenschappen van mensen worden uitvergroot.
Door deze afstandscheppende technieken te gebruiken verhindert de theatermaker dat het publiek zich teveel in de personages of gebeurtenissen inleeft.
Zo kan de toeschouwer aan het denken worden gezet.
Veel technieken waar het episch theater gebruik van maakt, zijn op zich niet nieuw.
De verteller zagen we al bij de
Grieken in de vorm van koren.
Plaats en tijdwisselingen zien we vanaf de
Middeleeuwen.
Echter, de manier waarop episch theatermakers de oude technieken inzetten, maakt dat het episch theater als een aparte stroming gezien kan worden.
Brecht is zeker niet de enige episch theatermaker, maar hij was wel degene die de stroming populair maakte, vandaar dat het episch theater bijna onlosmakelijk met hem verbonden is.
De afstandelijke manier waarop acteurs hun rol spelen wordt soms Brechtiaans acteren genoemd.
Ik verzamel, zoek, schrijf en probeer.
Geen sinecure!!!
Voordracht gebracht door Bertolt Brecht, zie film:
Een gedicht van Bertolt Brecht:
Ook de haat tegen de laagheid
verwringt de gezichten,
ook de toorn om het onrecht
maakt de stem hees.
Ach, wij die de aarde willen toerusten
voor vriendelijkheid,
konden zelf niet vriendelijk zijn.
Jij echter, wanneer het zover is gekomen
dat de mens de mens een naaste is,
gedenk ons met welwillendheid.
(Vertaling: Gabriël Smit)
